KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ Yüksek Mahkemenin Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Görev ve Yetkileri

Yüksek Mahkemenin Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Görev ve Yetkileri

YÜKSEK İDARE MAHKEMESİNİN YETKİLERİ (Madde 152)

          Yasa ile başka türlü düzenlenmediği sürece Yüksek İdare Mahkemesi tek yargıç olarak oturum yapar ancak karardan, isteme bağlı olarak, üç yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesine istinaf edebilir. İstinaf yapılmadığı takdirde tek yargıç tarafından verilen karar da üç Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi kararı gibi işlem görür. 21 Aralık 1990 tarihinde yürürlüğe giren 60/90 sayılı Yasa, Yüksek İdare Mahkemesi yetkisine giren konuların büyük bir kısmını ilk ve son merci olarak üç Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesine vermiştir.

          Yüksek İadere Mahkemesi, yürütsel veya yönetsel bir yetki kullanan herhangi bir organ, makam veya kişinin bir kararının, işleminin veya ihmalinin, Anayasanın veya herhangi bir yasanın veya bunlara uygun olarak çıkarılan mevzuatın kurallarına aykırı olduğu ve bunların sözkonusu organ veya makam veya kışiye verilen yetkiyi aşmak veya kötüye kullanmak suretiyle yapıldığı şikayeti ile kendisine yapılan başvuru hakkında, kesin karar vermek münhasır yargı yetkisine sahiptir.

          Yüksek İdare Mahkemesine başvurma hakkı ancak meşru menfaati doğrudan doğruya olumsuz yönden etkilenen kişiler tarafından kullanılabilir. Başvurunun, yakınma konusu yapılan karar veya işlem veya ihmalin öğrenildiği tarihten itibaren yetmiş beş gün zarfında yapılması gereklidir. Mahkeme kendisine yapılan başvurular hakkında aşağıdaki kararları verebilir:

     (a) Sözkonusu karar veya işlemi veya ihmali tamamen veya kısmen onaylayabilir veya;

     (b) Sözkonusu karar veya işlemin tamamen veya kısmen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verebilir; veya;

     (c) Başvuru konusu bir ihmal ise bu gibi ihmalin ''tamamen veya kısmen yapılmaması gerektiğine ve yapılması ihmal olunan eylem veya işlemin yapılması gerektiğine karar verebilir''.

         Yüksek İdare Mahkemesinin verdiği karar Devlet içerisindeki bütün organlar ile makamları bağlar. Böyle bir kararın yerine getirilmemesi halinde bundan zarar gören kişi, kararın yerine getirilmesinde kusuru bulunan iligili kişi, organ veya makam aleyhine yetkili Kaza  Mahkemesinde Dava açıp tazminat almağa hak kazanır.

         Yüksek Mahkeme Yargıçları adli yılın başlangıcında kendi aralarında görev bölümü yapar. Uygulamada bir adli yıl için geçerli olan bu görev bölümünde Yüksek İdare Mahkemesinde görevli Yargıç sayısı dört, Yargıtayda ise üçtür. Başkan, uygulamada yargısal görev olarak, sadece Anayasa davalarındaki heyete başkanlık eder. Başkan, Devlet katında Yargıyı temsil eder ve Yargıya ilişkin idari görevleri yanında gerek Yüksek Mahkeme ve gerekse Yüksek Adliye Kurulunun aldığı kararların yerine getirilmesini sağlar.

         KKTC'de avukatlar, kötü ahlaka ilişkin bir suçtan dolayı bir mahkeme tarafından makum edilmesi veya Baro Disiplin Kurulunun kanısınca bir avukatın yüz kızartıcı, hileli ve mesleğine yaraşmayan bir davranıştan suçlu bulunması halinde ilgili avukatı, meslekten geçici veya daimi ihraç cezası da dahil, mevzuatın öngördüğü  cezaya çarptırılabilir. Bu Kurulun kararları Yüksek Mahkeme tarafından dentlenmektedir. Bunun sonucu olarak Disiplin Kurulu tarafından ilgili avukat hakkında alınan herhangi bir kararı Yüksek Mahkeme onaylayabilir veya iptal edebilir veya ilgili avukat hakkında kendisinin uygun gördüğü herhangi bir kararı verebilir.

Askeri Yargı ve Askeri Yargıtay:

Askeri Yargı:

         Anayasamız askeri yargıyı ayrı bir bölümde ve 156. ve 157. maddelerle ve 29/83 sayılı Askeri Suç ve Cezalar ve 34/83 sayılı Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi ile Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayın Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasalarıyle düzenlenmiştir. Bu düzenlemye göre askeri yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Askeri Mahkeme, asker kişilerin,  askeri olan suçlar ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde veya askerlik hizmet görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ve ayrıca asker olmayan kişilerin özel yasada belritilen askeri suçlara ait davalara bakmakla görevlidir.

Askeri Yargıtay:

          Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesince verilen karar veya hükümlerin son inceleme yeri, Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı nezdinde kurulan Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayıdır. Askeri Yargıtay Yarbay veya Albay rütbesi taşıyan subaylar arasından seçilen bir başkan ve bir yedek başkan ile Yüksek Adliye Kurulu tarafından Yüksek Mahkeme Yargıçları arasından görevlendirilen iki yargıtay yargıcından oluşur. Yargıtay Askeri Yargıçları 9/76 Mahkemeler Yasası kurallarına bağlıdır.

         KKTC'de Askeri İdare Mahkemesi yoktur. Askeri makamlarla olan ve İdare Hukuku kapsamına giren ihtilaflar daha önce sözü edilen Yüksek İadere Mahkemesince görülüp karara bağlanmaktadır.

        Halen Lefkoşa'da oturum yapan bir tek Askeri Mahkeme bulunmaktadır. Bu Mahkemenin verdiği kararlardan isteme bağlı olarak, karar verildiği tarihten itibaren on gün zarfında Askeri Yargıtaya'a istinaf edebilir. İstinaf süresi yine makul nedenlerle uzatılabilir.

Seçimler:

          KKTC'de Seçimler yargının denetim ve gözetiminde yapılmaktadır. Gerek Yüksek Seçim Kurulu ve gerekse İlçe Seçim Kurullarında görevli olanlar yargıçlardır ve seçimlere ilişkin itirazları yargıç sıftaıyle karara bağlar.

Personel:

         Anayasanın 154. Maddesi'nin ikinci fıkrasının (ç) bendi ve 9/76 sayılı Mahkemeler Yasasının 81. maddesi gereğince Yüksek Mahkemenin tüzük yapma yetkisine istinaden yapılan 1979 Mahkemeler Kayıt Kalemleri (Kuruluşu, Yetki ve Görevleri) Tüzüğü uyarınca Mahkemelerde çalışan Kamu Görevlilerinin sayı, ünvan, görev ve sorumlulukları belirlenmiştir. Buna göre KKTC'deki Mahkemelerde görev ifa eden tüm kamu görevlilerinin idari yönden bağlı bulunduğu bir Genel Sekreterlik bulunmaktadır. Genel Sekreter Yüksek Adliye Kurulu ile Yüksek Mahkemenin Genel Sekreterliğini yapar. Mahkeme Mukayyitliklerinin eşgüdüm içinde çalışmalarını gözetir, planlar ve denetler, yürütmekte oldukları kamu hizmetleri görevlerinin Yasa, Tüzük ve Yönetmenlikler çerçevesinde yerine getirilmesinden sorumlu olur. Mahkeme Yasa ve Tüzüklerini hazırlar ve revizyonu sağlar. Mahkeme mukayyitliklerinde çalışan personelin tayin, terfi nakil ve diğer özlük işlerine ait işlemleri düzenler. Mahkemelerin bütçesinin hazırlanması ve mali işlerin mevzuata uygun olarak yürütülmesi işlemlerini yönetir ve denetler. Başmukayyit KKTC'de Baş İcra Memurudur. Başmukayyide bağlı 2 adet Başmukayyit Yardımcısı vardır. Bunlar görevlerinin ifasında Başmukayyide yardımcı olur. Bunlar dışında Yüksek Mahkemede ve tüm Kaza Mahkemelerindeki  görevlendirilmiş bulunan Mukayyitler, Mahkeme Memurları ve diğer personelle görev yapmaktadır.