Yıllarına Göre Yüksek Seçim Kurulu Kararları

Lefkoşa ilçe seçim kurulundan alınan 29 Nisan 1980 tarihli bir yazıda Toplumcu Kurtuluş Partisi tarafından verilen aday listelerinin bazılarında liste içinde yer alan bazı adayların parti üyesi olmayıp 1976 Seçim ve Halkoylaması Yasasının 54(2) maddesine uygun olarak bağımsız olarak yer almaları nedeniyle bu gibi adayların oy pusulasında yer alacak isimlerinin karşılarına “bağımsız” sözcüğünün yazılıp yazılamayacağı hususunda tereddüt mevcut olduğu belirtilmiş ve bu hususta Yüksek Seçim Kurulunun görüşü istenmiştir.

Konu görüşülüp gereği düşünüldü:

Yasanın 54(2) maddesi “siyasal partilere kayıtlı olmayan kimselerin, herhangi bir siyasal parti tarafından aday gösterilmeleri, kendilerinin yazılı iznine bağlıdır.” demekle beraber bunun yöntemi hususunda herhangi bir açıklık getirmemektedir.

Seçim Yasamızın kaynağını Türkiye’de yürürlükte olan 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ve 306 sayılı Milletvekili Seçim Kanunu teşkil ettiğine göre yukarıda iktibası yapılan 54(2) maddesinin Türkiye’de nasıl yorumlandığına bakmakta fayda vardır.

Yapılan inceleme ve araştırmada 54(2) maddesine uygun olarak bir parti listesinde bağımsız olarak seçime katılacak bir adayın oy pusulası üzerinde yer alacak isminin karşısında “bağımsız” veya buna benzer bir sözcüğün yazılıp yazılamayacağı hususunda açık hüküm veya örneğe rastlanmamakla beraber bu konuda Yüksek Seçim Kurulunca verilen bazı kararlarda belirtilen görüşler yardımcı olabilecek niteliktedir.

YSKK. 1969 Karar No.488 İlke Kararlar Dergisi 1969 sayfa 255’de şöyle denmektedir.

“Bir siyasi parti aday listesinde bağımsız olarak seçime katılan bir kimsenin siyasi parti tarafından yazılı muvafakatı alındıktan sonra yine o siyasi parti tarafından bağımsız olarak aday gösterilmesi ve bundan sonra partili adayların tabi olduğu işleme tabi tutularak, hakkında, adaylık için siyasi partiler tarafından yapılacak başvuruya ilişkin hüküm uygulanması gerekir.”

Ve yine

YSK. İlke Kararları Kasım 1962-Şubat 1964 Dönemi, sayfa 142’de şöyle denmektedir:

“…………………… siyasi partilere yazılı olmayan kimselerin, belediye meclisi üyelikleri seçiminde, rızalarının alınması kaydıyle, siyasi bir partinin aday listesinde yazılabilecekleri sonucu çıkmaktadır. Böyle bir durumda bir siyasi parti aday listesine yazılan kimseler dahi, hukuk bakımından, o siyasal partinin adayı sayılır. ……………………… Bağımsız aday demek, herhangi bir parti listesinde yer almamış olup kendi adaylığını koymuş bulunan kimse demektir.”

Yukarıda iktibası yapılan pasajlardan da anlaşılacağı üzere bir parti listesinden 54(2) maddesi uyarınca gösterilen bir aday bağımsız olduğuna bakılmaksızın seçim maksatları bakımından bağımsız olarak değil de o partinin bir adayı gibi işlem göreceği öngörülmektedir.

Keza, oy pusulalarının nasıl tanzim edileceği Yasanın 95 ve 96. maddeleri ile düzenlenmektedir. Özellikle birleşik oy pusulaları üzerinde siyasal partilerin yerleri belli olduktan sonra en son sütunda BAĞIMSIZLAR başlığı altında ayrı bir sütun öngörülmekle yasa koyucu siyasal partiler ile bağımsız adaylar arasında seçmenlerin kolaylıkla farkedeceği bir şekil üzerinde durmuştur. Talep edildiği gibi bir siyasal parti sütununda yer alan bağımsız bir adayın isminin karşısına “bağımsız” sözcüğü yazıldığı takdirde oy pusulası üzerinde iki ayrı yerde “bağımsız” sözcüklerinin görülmesi ile seçmenler arasında tereddüt doğabileceği de gözden uzak tutulamaz.

Yukarıda söylenenler ışığında 1976 Seçim ve Halkoylaması Yasasının 54(2) maddesi uyarınca bir siyasal parti listesinde bağımsız olarak giren bir adayın oy pusulası üzerinde yer alan isminin karşısına “bağımsız” sözcüğünün yazılmasına olanak olmadığına oyçokluğu ile ve bu kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasına ve birer örneğin de ilçe seçim kurullarına gönderilmesine oybirliği ile karar verildi.